Hoa sen Hồ Tây trong Phật giáo là cả một truyền thống linh thánh. Sau khi đức Phật được sinh ra, Ngài bước bảy bước và mỗi bước có hoa sen đỡ chân cho Ngài. Rồi mỗi lần đến chùa, khi nhìn lên bàn Phật, thấy tượng của đức Phật ngồi trên tòa sen.

1. Hoa sen Hồ Tây và yếu tố linh thánh

Trong Phật giáo, hoa sen Hồ Tây biểu trưng cho những giá trị đạo đức, sự thuần khiết và thánh thiện. Hoa sen còn biểu trưng cho trí tuệ siêu việt, thể hiện niềm khao khát giác ngộ.

Trong mật điển có thần chú Lục tự Đại minh là tâm chú của ngài Quán Thế Âm Bồ tát: “Om Mani Padme Hum” (Án Ma Ni Bát Di Hồng). Trong đó, Padme tiếng Phạn có nghĩa là hoa sen – biểu tượng cho trí tuệ siêu việt, trí tuệ chứng ngộ tự nhiên vượt ra ngoài vòng vây hãm của nhị nguyên luận.

Hoa sen Hồ Tây là loại hoa có bốn đặc tính vượt trội hơn các loại hoa khác: Ở bùn lầy mà không ô nhiễm; Hoa và quả kết cùng một lúc; Loài ong, bướm không hút lấy hương nhụy.

 

Phụ nữ không dùng hoa sen để trang điểm như giắt trên đầu. Do hoa sen không bị nhiễm bởi bùn nhơ, nên nó được dùng làm biểu trưng cho tánh giác tự nhiên của Phật, tổng quát hơn là biểu trưng cho Phật.

Trong Nhiếp đại thừa luận, hoa sen có bốn đức: hương (thơm), tịnh (sạch), nhu nhuyến (mềm mại) và đáng yêu. Trong Hoa Nghiêm kinh thám huyền ký, hoa sen Hồ Tây có mười đặc tính: 1. Vi diệu; 2. Khai phụ; 3. Đoan chính; 4. Phân minh; 5. Thích duyệt; 6. Xảo thành; 7. Quang tịnh; 8. Trang sức; 9. Dẫn quả; 10. Bất nhiễm.

Sen Tây Hồ được dùng cúng Phật vì lẽ nó thanh cao, vượt lên trên những bùn lầy trần tục như sự giải thoát khỏi phiền trược của công việc tu đạo.

2. Hoa sen trong tâm thức Phật giáo

Hoa sen Hồ Tây là loài hoa được đưa vào mỹ thuật từ rất sớm, phổ biến với nhiều biểu tượng cao quý. Đối với người Ai Cập, sen được biểu hiện cho dương khí. Nhưng đối với Nam Á và phương Đông, sen lại chứa nhiều yếu tố âm, nó là bóng dáng của phái đẹp.

Trong nghệ thuật tạo hình ở Việt Nam, chúng ta từng gặp những đài sen Hồ Tây là chỗ ngồi của Phật và các linh vật ở miền tịnh thổ (đất Phật). Những người theo đạo Phật thường hiểu sen với những đường gân như 84 vạn pháp môn chảy chung về một nguồn, đó là cuống sen.

Từ khi Phật giáo xuất hiện cho đến nay, hoa sen Hồ Tây với những ý nghĩa của nó đã thấm sâu vào tâm thức Phật giáo. Những triết lý tưởng chừng như bỏ ngỏ cuộc đời, xa lánh cuộc đời trần thế lại là những triết lý có nguồn gốc từ những khổ đau của chúng sanh.

Đức Phật đã từng nói với các đệ tử của mình, như nước đại dương chỉ có một vị mặn, giáo lý của Như Lai cũng chỉ có một vị là giải thoát. Như thể hoa sen Hồ Tây, lấy chất liệu là bùn nhơ, nước đục nhưng hương sắc của nó làm ấm áp lòng người.

Vâng, để chúng ta hiểu triết lý và hình ảnh hoa Sen Hồ Tây trong Phật giáo cần phải tìm hiểu sâu thêm nữa.