Nếu cách chế biến trà ướp sen ngày xưa cầu kỳ thì Trà sen Tây Hồ hiện đại vẫn giữ được, đồng thời có thêm cách chế biến trà ướp bông sen đang thịnh hành.

– Vâng, trước chúng ta đã trao đổi về Trà sen Tây Hồ ngày xưa, hôm nay, xin hỏi ông Minh Cường, Trà sen Tây Hồ hiện đại có gì khác các cụ xưa?

– Trà sen Tây Hồ hiện đại ngày nay vẫn là một loại đặc sản quý của Hà Nội. Hiện nay với sự phát triển nhanh chóng của đô thị Hà Nội, Sen Hồ Tây ngày càng hiếm. Ngay trong khu vực Hồ Tây, trước kia có sen mọc tại đầm Đồng Trị, Thủy Sứ, làng Quảng Bá, rồi khu Quảng An. Cách ướp Trà sen Tây Hồ hiện đại vẫn duy trì các công thức lựa chọn nguyên liệu và ướp trà từ xa xưa.

Sen dùng ướp trà phải là loại có bông lớn, màu hồng tươi, bông hoa trông xốp, nhẹ và theo kinh nghiệm sẽ là loại thơm nhất. Để có một cân trà sen Hồ Tây cao cấp cần có 1.000-1.500 bông sen Hồ Tây chuẩn.

Ngày xưa các cụ công phu hơn, thường ướp vào ban đêm, khi sen mới hé nở, cho một lượng trà vào trong hoa, sau đó buộc kín bông hoa, ép không cho hoa nở. Sáng sớm, tầm năm giờ ra hái những bông hoa có chè đem về uống. Cách ướp này chỉ có thể dùng trong vụ sen với hoa tươi.

Tuy nhiên, vụ sen chỉ có 3 tháng, mà đầm sen Hồ Tây chỉ có 1. Thế nên, cách ướp này trước nay được cho là nhiều hoa mỹ, mang tính văn chương nghệ thuật nhiều hơn.

– Trà sen Tây Hồ hiện đại thiên về trà ướp bông sen Hồ Tây, thưa Ông?

– Thực ra hiện đại vẫn duy trì 2 cách ướp trà sen. Với cách ướp trà bằng gạo sen, với sự góp sức của công nghệ, giai đoạn sấy trà sau khi ủ gạo, vào hương được thực hiện tốt hơn, tránh cho nước trà không còn quá đỏ quạch như trước nữa, bảo đảm trà được cả hương, cả vị và nước trà.

Thứ nữa, về trà ướp bông sen Hồ Tây, chính nhờ cách mạng công nghệ, chúng ta có thể bảo quản bông sen ướp trà trong hệ thống làm lạnh công nghiệp, kho lạnh, tủ đông, trà “ướp xổi” đông lạnh.

Khi sử dụng, chúng ta cần phải “rã đông” bằng lò vi sóng, hơi nước ngoài môi trường ngưng tụ trên bông Sen làm cho ướt nhép. Hơn nữa, chúng ta hình dung, trên bàn trà, khi dỡ một bông trà sen ra thì ngổn ngang nào lạt, nào túi, nào lá.

Cần phải rất tinh tế để bàn trà gọn gàng, sạch sẽ, là nơi để thưởng giám nghệ thuật, là nơi mà mọi thứ có mặt phải gợi ra một hình ảnh cao khiết, thanh nhã.

Trà phải là trà phải giữ được cái đức vốn có và phải được thăng hoa nhờ vào đặc tính cao khiết của Sen như những viên xá lợi mà các vị chân tu để lại. Còn trà ướp bông sen khi vận chuyển xa thì được cho vào thùng xốp, giữ lạnh bằng đá khô.

– Trong một bài viết, ông có lo ngại Trà sen Tây Hồ hiện đại sẽ biến mất?

– Đúng vậy, không chỉ tôi mà rất nhiều người làm trà sen Hồ Tây lo lắng. Từ trước đến nay, với sen Hồ Tây, người Thủ đô có một cách tính mùa sen rất độc đáo, đó là đúng sinh nhật Bác Hồ 19/5 là sen vào mùa và ngày Quốc khánh 2/9 là kết thúc mùa sen.

Mùa sen gắn liền với những đầm trông sen rộng hút tầm mắt chìm trong màu xanh của lá sen. Hương sen dịu ngọt bảng lảng trong gió có thể đánh thức khứu giác của bạn một cách đầy tinh tế. Khi mùa sen dần trở nên xa xỉ với những người dân thành phố, teen Hà Nội lại cực kì may mắn được đón một mùa sen ngay giữa Thủ Đô trong những ngày hè chói chang.

Thế nhưng, thay cho khung cảnh hoa chen lá thơm ngát của vùng Hồ Tây rộng lớn thì nay đi một vòng quanh hồ Tây qua các đầm sen, thấy giống như cảnh sen tàn mùa thu, lá héo rũ khô khốc phơi dưới nắng mặt trời, hoa thì đặc biệt hiếm. Nguyên nhân chủ yếu do nước hồ bị ô nhiễm vì theo như tôi nhận thấy thì khoảng ba năm trở lại đây mùa sen bắt đầu thay đổi.

– Trà sen Tây Hồ hiện đại phải là sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, giá cả được niêm yết rõ?

– Ngày nay xuất hiện thêm trào lưu chụp ảnh tạo dáng với… sen. Ngày càng nhiều bạn trẻ thích chụp ảnh với sen, với hoa, thậm chí vài năm nay nó trở thành trào lưu, thì các ông chủ đầm, chủ vườn lại chuyển hướng làm kinh tế đáp ứng trào lưu này. Thay vì bán sen, họ đã khai thác đầm sen để làm du lịch, không bán toàn bộ sen cho người làm trà nữa.

Sen Hồ Tây mất mùa đồng nghĩa với việc những người sành chơi ở đất Thủ đô mất cơ hội ngắm sen Hồ Tây. Nhưng buồn hơn cả vẫn là những người chế biến trà sen hồ tây đặc biệt.

Việt Nam có nhiều loại sen, nhưng không có loại sen nào có vị thơm đặc trưng riêng như sen Hồ Tây, trà sen ủ bằng sen hồ Tây là loại trà sen hảo hạng, không vùng sen nào sánh được. Người yêu vị trà sen Tây Hồ còn mang nỗi lo rằng Trà sen Tây Hồ hiện đại sẽ biến mất là vì thế. Buồn lắm cậu ạ.